مسئله طلاق و آثار وارد بر آن امروزه یک امر مهم و البته چالش برانگیزی محسوب می شود بطوریکه درصد قابل توجهی از حجم دعاوی مطرح شده در هریک از شعب دادگاه خانواده در هر شهر و شهرستانی را به خود اختصاص داده است.
امروزه با توجه به افزایش روز افزون درخواست طلاق ، بنابر تصمیمات و سیاست های قوه قضاییه و همچنین تصویب قانون حمایت از خانواده وقوع طلاق نسبت به گذشته بسیار سخت تر شده است.
همواره این سوال به ویژه از خانم ها مطرح می شود که:
- آیا امکان تسریع در فرایند طلاق وجود دارد؟
- یا چگونه می توان سریع طلاق گرفت؟
در این متن قصد داریم به این مسئله بپردازیم.
طلاق در قوانین ایران
به موجب قوانین ایران برای پایان دادن به رابطه ی زوجیت راه های مختلفی در قانون و شرع ما پیش بینی شده است.
اما همانطور که می دانیم حق طلاق همواره برای مرد توسط قانون گذار به وجود آمده است که می تواند طی تشریفاتی این حق خود را اعمال نماید اما قانون طرق دیگری را برای طلاق به درخواست خانم ها پیش بینی نموده است که هر کدام مورد بررسی قرار می گیرد.
طلاق به درخواست خانم از طریق وکالت در طلاق
همانطور که اشاره شد حق طلاق همواره با مرد می باشد اما می تواند این حق خود را قبل یا حتی بعد از انعقاد نکاح با اعطای وکالتی تحت عنوان وکالت در طلاق حقی را که به واسطه قانون برایش به وجود آمده است را به موجب وکالتی برای همسر خود نیز ایجاد کند.
این وکالت اصولا به صورت بلاعزل به خانم اعطا می شود و خانم می تواند هر موقع مطابق باوکالت نامه تنظیمی که در اختیار دارد اقدام به طلاق از همسر خویش بنماید.
این روش می تواند برای خانم ها سریع ترین و بهترین راه، جهت طلاق و خاتمه دادن به زندگی مشترک باشد ولی این نکته را باید در نظر گرفت که اکثر قریب به اتفاق خانم ها از داشتن چنین وکالتی بی بهره هستند و بنابراین نمی توانند از این روش استفاده کنند.
طلاق به درخواست خانم به واسطه عسر و حرج و سختی خانم
منظور از عسر و حرج عبارتست از:
شرایطی است که تحمل آن برای خانم دشوار و ادامه زندگی مشترک را با رنج و سختی فراوان روبرو می کند و در صورت اثبات آن در دادگاه حکم به طلاق داد خواهد شد.
در خصوص عسر و حرج مصادیق زیادی وجود دارد که در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به بیان برخی از آن پرداخته است.
مصادیق تبصره ماده ۱۱۳۰ عبارتست از:
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
نکته: قابل ذکر در این خصوص اثبات و اقناع قاضی به جهت صدور حکم طلاق به واسطه عسر و حرج اس.
مطابق رویه قضایی فعلی، اثبات عسر و حرج توسط خانم به راحتی امکان پذیر نیست و برای اثبات این امر نیازمند:
- مراجعات مکرر به دادگاه
- طرح شکوائیه
- اثبات ضرب و جرح در دادگاه های کیفری و… است
که البته فارغ از سختی مسیر امری بسیار زمان بر خواهد بود.
طلاق به وسیله ی شروط ضمن عقد
حتما با این امر مواجه شده اید یا از این موضوع مطلعید که قبل از انعقاد صیغه نکاح توسط عاقد، زوجین اقدام به امضایی مندرجاتی در عقد نامه می نمایند.
این مندرجات به صورت شروطی در عقد نامه درج می شوند و در واقع ایجاد کننده تعهدی است که در صورت امضای هریک از آنها در خصوص آن شرط، وکالتی به طرف دیگر اعطا می شود تا در صورت نقض تعهد اقدام به طلاق نماید.
مهم ترین شروط ضمن عقد در خصوص ایجاد وکالت در طلاق عبارتست از:
الف ـ استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت ۶ ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت ۶ ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.
ب ـ سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل نماید.
ج ـ ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوج مخاطره انگیز باشد.
د ـ جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
هـ ـ عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
و ـ محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات ۵ سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که مجموعا منتهی به ۵ سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.
در تمام این موارد، در صورتی حق طرح دعوای طلاق برای زن ایجاد می‌شود که حکم قطعی محکومیت شوهر صادر شود و مرد در زندان باشد.
ز ـ ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار نماید.
ح ـ زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند (تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است) و یا ۶ ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.
ط ـ محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد.
تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
ی ـ در صورتی که پس از گذشت ۵ سال، زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.
ک ـ در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
هـ ـ زوج بدون رضایت زوجه همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار ننماید.
اثبات شروط ضمن هم همانند عسر و حرج امروزه امری بسیار سخت است و نیازمند پیگیری و گذشت مدت زمان زیادی است.
طلاق سریع از طریق توافق زن و شوهر
در پاسخ به پرسش مطرح شده در ابتدای متن باید گفت که در حال حاضر سریع ترین و البته بهترین راه برای طلاق،طلاق توافقی است.
در طلاق توافقی همانطور که از نامش پیداست، مرد و زن در خصوص تمامی آثار پایان دادن به نکاح از جمله:
- فرزند مشترک
توافق نموده و در نهایت به درخواست مرد که دارای حق طلاق می باشد اقدام به طلاق صورت می گیرد.
با توجه به افزایش طلاق توافقی قانونگذار در قانون حمایت از خانواده به لزوم ارجاع به مراکز مشاوره خانواده حتی در طلاق توافقی اشاره کرده است.
با وجود این امر، بازهم طلاق توافقی در حال حاضر سریع ترین راه برای جدایی در قوانین فعلی است.
نتیجه گیری مبحث
در پایان و با توجه به موارد گفته شده؛ در قانون مدنی ما راه های مختلفی برای طلاق توسط خانم وجود دارد مواردی از جمله اثبات عسر و حرج، شروط ضمن عقد، غیبت طولانی مدت مرد و… اما سریع ترین راه برای طلاق راهی بجز طلاق توافقی در قانون ما وجود ندارد.
در طلاق توافقی هریک از زوجین در خصوص مهریه، فرزند مشترک و… توافق نموده و پس از مراجعه به مراکز مشاوره خانواده و سپس دادگاه طلاق صورت می گیرد.
