ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده مقرر کرده: «صغیر و مجنون را نمی‌توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق این امر را اجازه دهـد. دادگاه در صـورت موافقت با خـارج کردن صغیـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذی نفع، برای تضمین باز گرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می‌کند.»
اگر حضانت با مادر باشد بدیهی است که بر طبق ماده ۱۸ قانون گذرنامه برای اشخاص زیر ۱۸ سال تمام اجازه ولی قهری (پدر) برای خروج از کشور نیاز است و داشتن حضانت فرزند برای مادر به این منزله نیست که او می تواند فرزند را از کشور خارج کند. اگر حضانت با پدر باشد اگرچه که می تواند برای فرزند گذرنامه اخذ کند ولی مادر می تواند با درخواست به اداره گذرنامه از خروج فرزند از کشور ممانعت به عمل آورد.
نظريه شماره ۱۹۶۷/۹۲/۷- ۱۳۹۲/۱۰/۹ اداره كل حقوقي قوه قضاييه: با توجه به ماده ۴۲ قانون حمايت از خانواده در خصوص اشخاص بالاتر از سن بلوغ تا سن ۱۸سالگي آيا كماكان قانون گذرنامه در خصوص خروج از كشور حاكم است؟ در صورتي كه پدر قصد خروج از كشور فرزندش را داشته باشد آيا مادر يا ساير اشخاص در ماده ۴۲ ياد شده حق ممنوع‌الخروج كردن طفل از كشور را دارند يا خير؟
الف) در خصوص فرزنداني كه به سن بلوغ شرعي رسيده‌اند ولي هنوز به سن رشد (هجده سالگي) نرسيده‌اند، مقررات قانون گذرنامه حاكميت دارد.
ب) مادر يا شخص ديگري كه به حكم دادگاه عهده‌دار حضانت فرزند است، مي‌تواند نسبت به ممنوع‌الخروجي فرزند اقدام كند تا ولي قهري نتواند بدون رضايت ايشان، نسبت به خروج فرزند اقدام نمايد
