یکی از بیشترین مورد هایی که سبب اصلاح اسناد مالکیت میشود اضافه مساحت حاصله در املاک ثبت شده میباشد.

از جمله علت های اضافه مساحت در املاک جابجایی املاک،تغییر طول اضلاع و اشتباه در مساحت اولیه می باشد.به همین جهت قانون گذار در ماده 149الحاقی مورخ1351/10/18به قانون ثبت چنین مقرر داشته است:(نسبت به ملکی که با مساحت مشخص مورد معامله قرار گرفته باشد و در آینده مشخص شود اضافه مساحت دارد ذینفع میتواند قیمت اضافه را بر اساس قیمت اولیه مندرج در سند انتقال و بقیه ی هزینه های قانونی معامله به صندوق ثبت تودیع و تقاضای اصلاح سند مالکیت خود را بنماید.)

در صورتی که اضافه مساحت در محدوده سند مالکیت بوده و تجاوزی به مجاورین نشده باشد و در عین حال بین مالک و خریدار نسبت به اضافه مذکور قراری داده نشده باشد اداره ثبت سند را اصلاح و به ذینفع اخطار میکند تا وجه تودیع شده را دریافت نماید.

مبنای اضافه مساحت مندرج در ماده 149 الحاقی قانون ثبت اسناد و املاک که بر اساس بی دقتی و بی توجهی و عدم امکانات لازم در بدست آوردن نقشه عرصه به وجود آمده است و گهگاهی از اوقات اضافه مساحت ناشی از خطا در حاصل ضرب ابعاد اضلاع سند مالکیت قابل تصور است,با توجه به این دسته بندی دو صورت قابل تصور می باشد:

الف - اضافه مساحت ذاتی در املاک:

این موضوع در وضیعتی است که اضافه مساحت موجود در محدوده سند مالکیت در تصرف دارنده آن میباشد اما حد یا حدودی یا مساحت منطبق نبوده که نیاز به اصلاح دارد,به بیان دیگر یک یا چند طول ضلع های اضافه داشته که در این صورت بعد از بدست آوردن نقشه وضع موجود و بدست آوردن نقشه کادر که حاوی همه ی گذرهای منتهی و مجاورین به ملک توصیف شده است که در این صورت اصلاح به شرط عدم تجاوز قابل امکان است.

 ب - اضافه مساحت ناشی از خطا و اشتباه:

رخ دادن چنین وضعیتی زمانی است که در حدود اربعه ملک تغییراتی حاصل نشده است,ولیکن مساحت ملک با سابقه های ثبتی و سند مالکیت مطابقت ندارد برای نمونه زمینی که به شکل ذوزنقه یا اشکال هندسه ای مستطیلی که تعیین مساحت آن در سالیان قبل برای عدم امکانات نقشه برداری از قبیل دوربین,مساحی آن به نحو خطا در اسناد مالکیت محاسبه می گردید در این صورت بدون آن که هیچ یک از طول های ضلع های چهارگانه ملک تغییراتی مشاهده گردد مع الوصف اضافه مساحت در چنین املاکی خیلی و فراوان مشاهده میشود,در این صورت با عنایت به بازدید به عمل آمده از ملک توسط نماینده اداره ثبت و نقشه بردار با مراجعه به محل وقوع ملک و تطابق حدود و مساحت سند مالکیت با وضعیت موجود نقشه و نمودارهای وضعیت ترسیم,و صورت مجلس اجرای ماده149الحاقی قانون ثبت به ریاست اداره گزارش که در این گزارش حتما باید مقید گردد اضافه مساحت در محدوده سند مالکیت بوده و با اصلاح آن حق کسی یا مجاورین تضییع نمیگردد  و موضوع از مصادیق بارز ماده 149 الحاقی قانون ثبت میباشد,ریاست اداره دستور اصلاح و دریافت ارزش اضافه مساحت وفق قیمت سند آغازین خواهد داد.

از نکته های قابل بیان در اضافه مساحت و اصلاح حدود و طول اضلاع بند 391و392  مجموعه بخشنامه های ثبتی می باشد که مطابق با مندرجات و مفاد دو بند مذکور در صورتی که اضافه مساحت املاک از مصادیق ماده 149 قانون ثبت نباشد برای طرح موضوع اصلاح توسط اداره ثبت شهرستان یا منطقه طی گزارش مفصل و جامع به همراه کروکی ملک و نقشه کادر تهیه شده که همه ی پلاک ها و میزان عرض گذرها در آن منعکس شده است و با گواهی این مطلب که با اصلاح سند مالکیت ناشی از اضافه مساحت به حقوق و حدود و مجاورین و گذرهای درون کادر تجاوزی نمیگردد موضوع در راستای بند 6 ماده 25 قانون ثبت در هیئت نظارت ثبت استان مطرح که بعد از رسیدگی نهایی توسط اعضای هیئت دستور اصلاح اضافه مساحت ناشی از اشتباه به اداره ثبت منطقه صادر خواهد شد.

نکته پایانی این است که در صورتی است که در اضافه مساحت ناشی از خطا در ملکی که بعد از تحقیق های لازم توسط کارشناسان اداره ثبت محرز گردد که اضافه مساحت بر اساس کاهش مساحت ملک مجاور و یا تجاوز به املاک مجاور صورت گرفته است وفق بند 372 مجموعه بخشنامه های ثبتی اصلاح و بهبود وضع املاک که با تنظیم صورت جلسه توافق و سند رسمی و پرداخت عوارض و حقوق  مربوطه امکان پذیر است.